INTERAKTIF: Keperluan untuk membolehkan dan memperkasakan ibu yang bekerja

PETALING JAYA: Ramai ibu bekerja bergelut untuk mencari dan mengekalkan pekerjaan kerana terlalu sedikit tempat kerja yang menawarkan waktu fleksibel dan keseimbangan kehidupan kerja.

Menurut Pertubuhan Buruh Antarabangsa (ILO), ini memberi kesan kepada wanita di banyak negara termasuk Malaysia.

Menurut ILO, penyertaan tenaga buruh ibu bekerja di Malaysia adalah yang keempat terendah dalam kalangan 10 negara anggota Asean.

Hanya 55.59% wanita usia perdana dengan kanak-kanak di bawah umur enam tahun di Malaysia bekerja, berbanding 86.74% di Vietnam, yang merupakan yang tertinggi di Asean (lihat carta).

Wanita umur perdana merujuk kepada mereka yang berumur antara 25 dan 54 tahun.

Kajian Media Kritikal Universiti Kebangsaan Malaysia Prof Madya Dr Jamaluddin Aziz berkata, masalah utama yang menjejaskan penyertaan tenaga buruh ibu bekerja di negara ini ialah kesukaran mereka mencari kerja yang menawarkan sokongan mencukupi terutama dalam bentuk waktu fleksibel dan keseimbangan kerja-kehidupan.

“Faktor ini bergantung kepada jenis pekerjaan dan sokongan yang diperoleh ibu bekerja daripada keluarga dan tempat kerja.

“Biasanya, wanita yang mempunyai suami dan/atau majikan yang menyokong akan kurang bersusah payah,” katanya.

Di tengah-tengah cabaran ekonomi semasa Malaysia, ibu yang bekerja akan mendapati lebih sukar untuk mencari atau mengekalkan pekerjaan kerana jangkaan majikan, kata Jamaluddin.

Beliau berkata sesetengah majikan berat sebelah terhadap pengambilan wanita, yang mereka rasa akan memerlukan lebih banyak masa untuk meninggalkan kerja untuk cuti bersalin dan urusan keluarga yang lain.

Beliau berkata sesetengah majikan yang mempunyai tanggapan lapuk tentang peranan jantina mungkin lebih suka mengupah lelaki yang mereka rasa sepatutnya menjadi pencari nafkah keluarga.

Jamaluddin berkata, ibu yang bekerja menghadapi banyak kesukaran dalam menyulap tanggungjawab kerja dan penjagaan.

Yang paling biasa, katanya, adalah dalam usaha untuk mencapai keseimbangan antara keluarga dan pekerjaan.

“Perjuangan ini akan menjadi lebih ketara jika mereka mempunyai anak berkeperluan khas atau ibu bapa yang sudah tua untuk dijaga di rumah,” tambahnya.

Ibu yang bekerja juga menghadapi kesukaran dalam menangani jangkaan masyarakat dan tempat kerja.

“Malah ungkapan ‘ibu bekerja’ pun bermasalah. Menjadi seorang ibu sudah pun bekerja sepenuh masa.

“Tanggapan ini, yang membayangkan bahawa hanya seorang ibu yang bekerja yang melakukan kerja, mesti dipertikaikan.

Beliau berkata sesetengah pihak tersalah menjangkakan wanita menjadi serba boleh yang sepatutnya menjadi penjaga keluarga utama sambil menyumbang kepada keluarga dari segi kewangan.

Jamaluddin berkata sesetengah wanita bekerja juga menghadapi diskriminasi di tempat kerja dalam bentuk gaji yang teruk dan keburukan pengambilan pekerja.

“Fenomena ini, yang dipanggil ‘penalti keibuan,’ menyukarkan ibu bekerja untuk naik ke jawatan pembuat keputusan.

“Ibu yang bekerja biasanya terperangkap pada kedudukan yang sama, yang tidak membebaskan mereka,” katanya.

Jamaluddin berkata, walaupun segelintir suami kini lebih menceburi bidang pembesaran anak, susunan kerja wanita dan jangkaan yang diletakkan kepada mereka masih sering merugikan jika dibandingkan dengan lelaki.

Beliau berkata ibu yang bekerja memerlukan syarat pekerjaan yang lebih baik seperti cuti ibu bapa bergaji, waktu kerja yang fleksibel, akses mudah kepada penjagaan anak yang berkualiti, dan undang-undang serta dasar yang melarang diskriminasi dan yang menyokong unit keluarga.

“Bagaimanapun, kita masih melihat isu yang sama berulang walaupun selepas banyak dasar digubal dan diumumkan,” tambahnya.

Kemahuan politik yang lebih besar dan penyelarasan yang lebih baik di kalangan kementerian diperlukan untuk dasar sedemikian berkesan.

“Usaha dan inisiatif yang lebih agresif, padu dan diselaraskan mesti diambil dalam kalangan kementerian dan agensi kerajaan, dengan penyelaras utama ialah Pejabat Perdana Menteri.

“Tanpa dasar inklusif yang kukuh dan jelas, penyebaran maklumat yang konsisten, pendidikan perancangan keluarga strategik, belanjawan responsif jantina, dan prosedur pemantauan dan penguatkuasaan yang sistematik, majikan akan terus mendapati mudah untuk menipu ibu bekerja yang terdedah,” kata Jamaluddin.

Prof Dr Rumaya Juhari dari Jabatan Pembangunan Manusia dan Pengajian Keluarga dan Fakulti Ekologi Manusia, Universiti Putra Malaysia, berkata wanita bekerja di seluruh dunia menghadapi tekanan yang luar biasa menghadapi tuntutan kerja dan keluarga.

“Wanita mengambil pelbagai peranan yang menggabungkan tanggungjawab dalam keluarga serta di tempat kerja.

“Ibu yang bekerja lebih banyak melakukan kerja rumah dan menjaga anak pada masa yang sama bekerja untuk wang, manakala rakan lelaki juga bekerja untuk wang tetapi melakukan lebih sedikit kerja rumah atau kurang menjaga anak,” katanya.

Beliau berkata faktor ini menyebabkan wanita lebih cenderung untuk mengambil cuti kerja berbanding lelaki, yang mungkin menjejaskan prospek pekerjaan mereka.

“Gaji mereka yang lebih rendah juga boleh menyebabkan wanita berhenti kerja untuk menumpukan masa mereka untuk menjaga tanggungjawab.”

Prof Rumaya berkata tempat kerja selalunya direka bentuk mengikut corak pekerjaan lelaki tradisional, dengan waktu yang panjang, jadual kerja yang tegar dan sedikit fleksibiliti.

Beliau berkata perlu ada lebih banyak peruntukan untuk menyokong ibu yang bekerja, seperti menyediakan waktu kerja yang fleksibel, pengaturan kerja hibrid yang berselang-seli antara bekerja dari rumah dan bekerja di pejabat, melanjutkan cuti bersalin, dan menggalakkan persekitaran kerja mesra bapa.

“Satu lagi sokongan penting ialah dengan menyediakan pusat jagaan kanak-kanak yang berkualiti dan berpatutan atau jagaan harian untuk warga emas di atau berhampiran tempat kerja,” katanya.

Beliau berkata perlu ada anjakan paradigma utama yang mengakui keperluan untuk menyokong ibu bekerja dalam memenuhi tugas mereka.

“Suami juga perlu lebih menyokong; lebih terlibat dan prihatin. Mereka mesti mengambil peranan dan tanggungjawab dalam urusan rumah tangga dan penjagaan anak sebagai sebahagian daripada tugas mereka dan bukan semata-mata untuk ‘membantu’ isteri,” tambahnya.

Menurut ILO, jurang jantina dalam penyertaan tenaga buruh dalam kalangan orang berumur 25 hingga 54 tahun ialah 29.2 mata peratusan pada 2022, dengan penyertaan wanita pada 61.4% dan penyertaan lelaki pada 90.6%.

“Perbezaan besar ini tidak boleh dijelaskan semata-mata oleh kesukaran wanita yang lebih besar dalam mencari pekerjaan. Data yang dikemas kini baru-baru ini menunjukkan bahawa faktor utama yang mengurangkan penyertaan tenaga buruh wanita di peringkat global ialah pemeliharaan anak,” kata ILO.

Ia menyatakan bahawa bagi pekerja berumur antara 25 dan 54 dengan sekurang-kurangnya seorang kanak-kanak di bawah enam tahun, jurang penyertaan tenaga buruh melebar daripada 29.2 kepada 42.6 mata peratusan, dengan penyertaan wanita pada 53.1% dan penyertaan lelaki pada 95.7%.

“Ibu kepada anak kecil kurang berkemungkinan menyertai pasaran buruh berbanding rakan sebaya mereka, yang dipanggil ‘penalti keibuan,’ manakala bapa mengalami kadar penyertaan yang lebih tinggi, ‘premium paterniti.’

“Walaupun penyertaan wanita dikurangkan dengan kehadiran kanak-kanak kecil di semua peringkat pendapatan, terdapat variasi besar dalam penalti keibuan merentas kumpulan pendapatan,” katanya.

Data ILO terkini mendedahkan bahawa nisbah penalti ibu tertinggi sebanyak 19.8% diperhatikan di negara berpendapatan sederhana atas, bermakna ibu mengambil bahagian hampir 20% kurang daripada purata dalam kalangan mereka yang berumur 25-54 tahun.

Penalti di negara berpendapatan tinggi ialah 13.2%.

Nisbah terendah diperhatikan di negara berpendapatan sederhana rendah pada 4.3%, diikuti oleh negara berpendapatan rendah pada 5.4%.