‘Undang-undang buli siber memerlukan lebih banyak tindakan’

PADA hari perkahwinannya, Suzana, 32, (bukan nama sebenar), menyiarkan foto dirinya dan suaminya dalam persalinan pengantin mereka di media sosial.

Apa yang berlaku selepas itu ialah komen yang menyakitkan hati, beberapa daripadanya mempersoalkan apa yang dilihat suaminya dalam dirinya.

“Ia merosakkan apa yang sepatutnya menjadi hari paling gembira dalam hidup saya.

“Saya tidak sangka akan menghadapi gangguan dalam talian pada hari perkahwinan saya. Jadi saya memutuskan untuk menyahaktifkan akaun saya selepas itu,” katanya.

Penggunaan telefon pintar dan aplikasi pemesejan secara meluas telah membawa kepada peningkatan dalam buli siber. — Gambar fail

Lebih ramai orang seperti Suzana mendapati diri mereka mangsa buli siber, yang Oxford definisikan sebagai penggunaan komunikasi elektronik untuk membuli seseorang, biasanya dengan menghantar mesej yang bersifat menakutkan atau mengancam.

Ia boleh berlaku di media sosial, platform pemesejan dan permainan serta komunikasi pada telefon mudah alih.

Tiada definisi undang-undang buli siber di Malaysia, yang menyukarkan menangani isu tersebut.

Supt Junainah M. Kasbolah mengetuai Unit Siasatan Jenayah Terkelas polis di bawah Seksyen Pendakwaan/Undang-undang Bukit Aman, yang mengkhusus dalam siasatan berkaitan isu 3R – kaum, agama dan royalti.

Beliau berkata pihak berkuasa kini bergantung kepada Seksyen 233 Akta Komunikasi dan Multimedia 1998 (Akta 588) dalam menangani kes berkaitan siber.

Kemudaratan: Tapak sering gagal memahami konotasi yang mungkin dibawa oleh perkataan dan frasa tertentu.

Akta tersebut meliputi kandungan lucah, tidak senonoh, palsu, mengancam atau menyakitkan hati.

“Kita perlu melihat kandungannya, sama ada dalam bentuk video, teks atau mesej.

“Kami kemudian akan menentukan sama ada kandungan itu menyinggung perasaan sebelum tindakan selanjutnya boleh diambil,” katanya kepada StarMetro.

Di bawah Seksyen 233, pesalah boleh didenda tidak melebihi RM50,000 atau penjara sehingga setahun, atau kedua-duanya sekali.

Pesalah juga boleh didenda RM1,000 bagi setiap hari kesalahan itu diteruskan selepas sabitan.

Pada masa ini, Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (SKMM) tidak mempunyai kategori khusus untuk buli siber, kata ketua Bahagian Keselamatan Rangkaiannya Harme Mohamed.

2154155_281Oleh itu, setiap aduan berkaitan siber diuruskan berdasarkan kes demi kes.

Ini juga bermakna terdapat kekurangan data mengenai jumlah kes buli siber di Malaysia.

“Setiap kes yang kami terima dianggap sebagai aduan biasa.

“Kami mungkin mengklasifikasikan isu itu sebagai gangguan atau ancaman seksual berdasarkan sifat kandungan, seperti penyebaran gambar peribadi,” katanya.

Individu yang mendapati diri mereka menerima gangguan dalam talian digalakkan untuk membuat laporan polis.

Supt Junainah berkata mangsa penyalahgunaan dalam talian mesti mendapatkan URL (pencari sumber seragam) kandungan yang menyinggung perasaan semasa membuat laporan. (lihat maklumat grafik di sebelah kanan)

“Tangkapan skrin sahaja tidak mencukupi. Tanpa pautan, sukar untuk mencari siaran atau ulasan yang dipersoalkan.

“Ini kerana kenyataan yang menyinggung perasaan itu mungkin dibuat suatu ketika dahulu dan hanya ditemui baru-baru ini,” katanya.

Supt Junainah berkata maklumat sedemikian diperlukan untuk polis meminta laporan profil daripada SKMM.

“MCMC akan menghasilkan cap masa kandungan. Jika ia telah dialih keluar, maklumat ini akan ditunjukkan dalam laporan.

“Proses ini biasanya mengambil masa antara 24 jam dan lima hari,” katanya, sambil menambah bahawa Akta tersebut memberi kuasa kepada pihak berkuasa Malaysia untuk meminta kandungan tertentu dialih keluar.

Tetapi Harme berkata SKMM sering terpaksa berhadapan dengan penolakan daripada platform media sosial.

“Platform ini beroperasi secara global. Piawaian komuniti mereka mungkin tidak sejajar dengan nilai dan undang-undang Malaysia.

“Kami boleh meminta mereka untuk mengalih keluar kandungan tertentu, tetapi ia akan mengambil masa kerana mereka mempunyai proses dalaman mereka sendiri,” katanya.

Dalam beberapa bulan kebelakangan ini, kerajaan telah menghadapi tekanan daripada pihak berkepentingan untuk mengenakan peraturan yang lebih kukuh ke atas syarikat media sosial.

Terdapat panggilan untuk memaksa aplikasi pemesejan Telegram untuk bekerjasama berhubung penyebaran kandungan terlarang.

Pada 19 Jun, Menteri Komunikasi dan Digital Fahmi Fadzil mengumumkan bahawa Telegram telah bersetuju untuk bekerjasama dengan pihak berkuasa.

Pada 23 Jun, SKMM mengumumkan akan mengambil tindakan undang-undang terhadap Meta – syarikat induk Facebook, WhatsApp dan Instagram – kerana kekurangan kerjasama.

Suruhanjaya itu berkata Meta telah gagal mengalih keluar sejumlah besar kandungan berbahaya di seluruh platformnya walaupun terdapat banyak permintaan.

Pengawasan yang tidak mencukupi

Bulan lalu, seorang pengguna media sosial, yang hanya memberikan namanya sebagai Amir, melaporkan catatan media sosial yang dirasakannya membawa unsur perkauman.

Beberapa hari kemudian, dia menerima pemberitahuan mengatakan tiada tindakan telah diambil kerana tiada pelanggaran piawaian komuniti ditemui.

“Saya fikir mereka tidak dapat memahami bahasa sehari-hari di mana jawatan itu dibuat,” katanya kepada StarMetro.

Harme berkata platform teknologi menggunakan algoritma untuk menapis kandungan berbahaya, selain daripada mempunyai penyederhana tempatan.

“Tetapi sesetengah kandungan berjaya melarikan diri daripada penapis. Laman web ini sering gagal memahami konotasi yang mungkin dibawa oleh perkataan dan frasa tertentu,” katanya.

Harme memberi contoh jawatan berkaitan 13 Mei 1969, semasa Pilihan Raya Umum ke-15, yang memuatkan imej keris dan senjata lain.

“Untuk platform media sosial ini, ini hanyalah imej objek. Tetapi kepada rakyat Malaysia, mereka membawa sindiran tertentu,” katanya.

Supt Junainah: Pihak berkuasa bergantung kepada Seksyen 233 Akta Komunikasi dan Multimedia 1998.

Supt Junainah berkata unit 3R miliknya menerima sejumlah besar aduan berkaitan penggunaan media sosial pada 2021 dan 2022.

“Pada 2021, kami merekodkan lebih 200 aduan. Pada 2022, terdapat sedikit penurunan kepada sekitar 190 kes.

“Penguncian koronavirus yang dilaksanakan dalam tempoh dua tahun ini mungkin telah menyumbang kepada trend itu,” tambahnya.

Supt Junainah berkata akta itu perlu dikemas kini untuk memberi lebih kuasa kepada pihak berkuasa semasa menjalankan siasatan kes siber.

Pada masa ini, Akta ini hanya terpakai dalam penyiasatan kesalahan tidak boleh tangkap yang memerlukan waran.

“Polis juga memerlukan ‘perintah untuk menyiasat’ daripada Timbalan Pendakwa Raya sebelum memulakan siasatan,” katanya.

Supt Junainah juga menegaskan bahawa hukuman yang lebih berat diperlukan untuk menghalang pesalah akan datang.

Harme berkata Malaysia harus mempertimbangkan untuk bekerjasama dengan negara jiran Asean untuk membentuk rangka kerja bersama yang perlu dipatuhi oleh platform teknologi.

“32 juta penduduk negara kita merupakan sebahagian kecil daripada pasaran platform digital, yang bermakna kita mempunyai pengaruh yang terhad.

“Tetapi secara kolektif, sebagai sebuah blok Asean, kita akan mempunyai peluang yang lebih baik untuk melaksanakan perubahan dan mendapatkan platform ini untuk mendengar,” katanya.

Kebimbangan seluruh dunia

Liga Anti Fitnah (ADL) bukan untung yang berpangkalan di AS melaporkan bahawa lebih separuh daripada orang dewasa Amerika berkata mereka mengalami kebencian atau gangguan dalam talian.

Dalam ringkasan eksekutif laporannya “Kebencian dan Gangguan Dalam Talian: Pengalaman Amerika 2023”, ADL berkata kebencian dan gangguan dalam talian meningkat dengan mendadak sepanjang tahun lalu untuk remaja berumur 13 hingga 17 tahun serta orang dewasa.

“Di kalangan orang dewasa, 52% dilaporkan diganggu dalam talian, jumlah tertinggi yang kami lihat dalam empat tahun, meningkat daripada 40% pada 2022.

“Kedua-dua orang dewasa dan remaja juga dilaporkan diganggu dalam tempoh 12 bulan yang lalu, meningkat daripada 23% pada 2022 kepada 33% pada 2023 untuk orang dewasa, dan 36% hingga 51% untuk remaja,” kata laporan itu.

Laporan itu juga menunjukkan bahawa 54% kebencian dalam talian berlaku di Facebook. (lihat carta di atas).

Banyak negara telah mengambil langkah untuk membendung masalah buli siber.

Di Singapura, Akta Perlindungan daripada Gangguan 2014 menyediakan bantuan undang-undang kepada mangsa.

Di bawah undang-undang ini, mereka boleh memohon perintah perlindungan untuk menghentikan pengganggu dan orang lain daripada menerbitkan semula kandungan yang menyusahkan itu.

Di Jerman, Akta Penguatkuasaan Rangkaian 2018 memerlukan platform media sosial untuk mengalih keluar kandungan haram dengan segera.

Kandungan sedemikian terdiri daripada menghina pegawai awam kepada ancaman keganasan.

Perancis meluluskan undang-undang pada 2020 yang mewajibkan platform teknologi mengalih keluar kandungan tertentu dalam masa 24 jam.

Peraturan itu menyeru agar laman web tersebut menghapuskan komen yang penuh kebencian berdasarkan kaum, agama, seksualiti, jantina dan kecacatan.

Akta Keselamatan Dalam Talian Australia 2021 memaksa platform teknologi untuk mengalih keluar kandungan yang dianggap buli dalam masa 24 jam.

Di bawah peraturan yang dipertingkatkan ini, orang dewasa yang dibuli boleh melaporkan insiden kepada Suruhanjaya eKeselamatan Australia.

Akta yang ditambah baik itu juga memendekkan jangka masa penyingkiran kandungan buli yang melibatkan kanak-kanak, daripada 48 jam kepada 24 jam.